De romaanse kerk van Westergeast, met Martinus als patroonheilige, is gebouwd omstreeks 1150. In de loop der tijd heeft de kerk heel wat verbouwingen ondergaan. Zo heeft de kerk vroeger twee aanbouwen (annexen) gehad, waarvan de fundamenten nog te herkennen zijn. In 1807 werd de kerktoren met twee roeden (komt overeen met ongeveer 8 meter) verlaagd. Het torendak kreeg toen, in plaats van het zadeldak, een ingesnoerde spits.

​

De klok is een verhaal apart. In 1857 kreeg de toren weer een kerkklok. De oude zou, zo gaat de sage, in vroeger tijden door de duivel in een poel in de Dôle geworpen zijn. Mensen zouden deze klok, onder bepaalde omstandigheden, nog kunnen horen luiden. In 1943 raakt Westergeast zijn klok echter opnieuw kwijt. Nu waren het de bezetters die de klok wegnamen. Pas in 1949 is er weer een klok geplaatst.

Middelpunt van het dorp Kollumersweach is de oude dorpskerk, die aan een slinger in de Foarwei op een verhoging staat. Kerk en zadeldaktoren dateren uit de 12de eeuw; het koor is in de 15de eeuw vernieuwd en toen zijn nieuwe vensters aangebracht.

De imposante Maartenskerk in Kollum is zeker de derde kerk op deze plaats. De eerste sporen van een houten kerk dateren van voor de 11e eeuw. Opvolger is een tufstenen kerk in Romaanse stijl, gebouwd in de 11e eeuw.

​

De toren is ouder dan de huidige kerk en vermoedelijk gebouwd tussen 1200 en 1250. Na de grote brand (1399), waarbij Kollum grotendeels in de as werd gelegd, werd besloten de kerk te vernieuwen en te vergroten, nu in gotische stijl. In 1661 werd de toren door de bliksem getroffen. Hierna werd het bovenste deel opnieuw gebouwd, maar nu van baksteen, en voorzien van een naaldspits.

De kerkklokken zijn gegoten door Johan Schonenborch in 1526 en door Hans Falck in 1618.

De huidige hervormde kerk van Burum werd gebouwd in 1784 op de plek van een laat- middeleeuwse voorganger. In de toren bevindt zich een klokkenstoel met een door Steen en Borchardt gegoten klok uit 1756. Op de wijzerplaat van het uurwerk staat anno 1877, maar dit moet is van latere datum zijn. Op het uurwerk staat namelijk: Nederlandsche Fabriek van Torenuurwerken B.E. IJsbouts te Asten. No. 477. Anno 1913.

Op de klok staat het volgende te lezen:

​

Op preektijd yder een te trekken,
Na Gods huis yder op te wekken,
Ter tijd van brand en watersnood.
En land-en arbeids-man om brood,
In ’t zes daags werken an te zetten.
En schoft en rust tijd na de wetten
Van ’t oud gebruik te houden vrij
En stemgerechtigde op een rij,
Ter stemming in de kerk te lokken
Door klipping neffens andere klokken.
En onder t gaan van gansche drommen
Na ’t graf vol stank wel hard te brommen.
Is mijn post. Dann mijn klank was dood.
Door scheuring men mij weder omgoot.

​

In 1943 is de klok door de bezetters uit de toren gehaald voor oorlogsdoeleinden. Gelukkig stond hij in 1946 nog in opslag in Harlingen en is hij terug gehaald naar Burum.

In de kerk bevinden zich een 18e-eeuwse preekstoel met gesneden kariatiden, getordeerde ionische zuilen en een doophek uit 1630, een negental 17e- en 18e-eeuwse herenbanken, een aantal deels 17e-eeuwse grafzerken, een drietal 18e-eeuwse koperen kronen en een orgel van Petrus van Oeckelen uit 1876.

Het dorp Augsbuurt, of Lutjewoude (Lytsewâld), ligt langs de trekvaart van Dokkum naar Stroobos. De kerk is in 1782 gebouwd, daarvoor stond er een middeleeuwse kapel die in ieder geval al in 1347 bestond. De toren met naaldspits is vrij jong, uit 1917. De oude klok uit 1658 van de hand van Jurjen Balthasar werd in 1943 weggevoerd naar Duitsland en omgesmolten. De huidige klok is van 1950.

De kerk is sinds 1977 eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken. In de kerk bevinden zich een 12e eeuwse zandstenen grafzerk, een bijzondere eiken (als enige in Friesland vierkante) laat-zeventiende- eeuwse kansel met een afbeelding van Mozes en Aäron met de wet op de Ark des Verbonds (geschonken door grietman Epo van Aylva van Kollumerland) en twee grote rouwborden van de familie Van Scheltinga uit 1708 en 1712. De kerk werd in 1976 gerenoveerd. In 1990 werden glas-appliquéramen geplaatst naar een ontwerp van de Groningse kunstenaar Janhendrik Ramaker. In 1999 werd het orgel van de Alkmaarse orgelfirma Pels geplaatst.